44) Józef Ignacy Kraszewski, Historia Sawki

Według Wincentego Danka, Historia Sawki była pierwszą powieścią ludową napisaną przez Józefa Ignacego Kraszewskiego, a szczegółowiej w 1843 r. Już na samym wstępie powieści, autor daje znak czytelnikom, że postara się „zaostrzyć” historię Sawki swoim opowiadaniem. 

Przechodząc do sedna, głównym bohaterem utworu jest Sawka Karpowicz urodzony we wsi hrabiego Gronostajskiego, która leżała na Wołyniu. Był on chłopem pańszczyźnianym, od najmłodszych lat wpajano mu myśl „trzeba na chleb pracować”¹. 

Spędził dzieciństwo i młodość bardzo nieprzyjemnie, ponieważ początkowo zmarł jego brat, który został pobity przez ekonoma, potem zmarła schorowana matka. Następnie poznał Naścię, która przesłoniła mu świat. Jednak i to szczęście nie trwało zbyt długo, ponieważ piękna kobieta była niewierna mężowi i umawiała się z synem rządcy folwarku. Pewnego razu Sawka przyłapał ich na schadzce i oboje ukarał. Sawka musiał uciekać z rodzinnej wsi. Jednak historia kończy się z jednej strony szczęśliwie, ponieważ końcowym obrazkiem idyllicznego szczęścia u boku drugiej żony, brzydkiej i pracowitej, autor próbuje złagodzić wstrząsający obraz polskiej wsi osiemnastowiecznej Polski.

W tej powieści można zaobserwować bardzo ciężką pracę całych rodzin chłopskich, którzy pracowali na tzw. „pańskie”. Zauważa się brutalne postępowanie z tymi biednymi ludźmi, mam tu na myśli śmierć zakatowanego przez ekonoma Denisa, ale również uwodzenie kobiet ze wsi. Smutne jest również to kiedy Sawka musi kupować pozwolenie na małżeństwo u chciwej dziedziczki wsi.

 

Powieść emanuje buntem przeciwko nadużyciom pańszczyźnianego systemu. Cała wioska przeciwstawia się ekonomowi za to, że pobił na śmierć jednego z nich. Bohater również sam wymierza karę kochankowi żony.

Kraszewski poprzez swoją opowieść bardzo współczuje ludziom skrzywdzonym i wyzyskiwanym i w niektórych momentach odnosi się z ironią przeciwko krzywdzicielom i wyzyskiwaczom. Według Wincentego Danka „takiego nagromadzenia konkretnych faktów i obserwacji z życia wsi pańszczyźnianej, takiego zagęszczenia typowych wręcz obrazów, popartych demaskatorską pasją autora, nie znajdujemy w żadnej innej powieści Kraszewskiego o tematyce ludowej”².

Bibliografia:

1J. I. Kraszewski, Historia Sawki, wyd. Zakład Imienia Ossolińskich, 1955

2W. Danek, Józef Ignacy Kraszewski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973

***

Józef Ignacy Kraszewski

Historia Sawki

Zakład Imienia Ossolińskich

1955 

***

Recenzja bierze udział w wyzwaniu: