59) Józef Ignacy Kraszewski, Historia kołka w płocie

Jak mówi Zbigniew Mitzner we wstępie do powieści „Historia kołka w płocie to chyba jedna z najmniejszych objętościowo powieść Kraszewskiego. A jednak nie zaginęła”¹. Kraszewski, w kolejnej już powieści walczy o zniesienie pańszczyzny. Jest to dosyć niezwykła, a nawet dziwna powieść, ponieważ zawiera ona dwie historie splecione ze sobą. Jedna to historia młodego dąbczaka z lasu, a druga- syna chłopskiego.

 

Przechodząc do historii chłopca to, pisarz przedstawia tutaj losy Sachara Pakuły, który jest nieprzydatny do pańszczyźnianej roboty i zostaje przeznaczony do wojska. Ucieka stamtąd i kryje się w Rosji. Po długiej i wyczerpującej włóczędze powraca, gdzie przyjmują go na dwór Rogali jako grajka. Pojawia się też wątek miłosny, otóż miłość do pokojówki Natalki doprowadza go do szału i chłopiec pogrąża się tylko.

Głównym tematem są tutaj zmarnowane zdolności artystyczne chłopca. Los i dolę chłopską opisuje Kraszewski w przejmujący sposób, niczego nie koloryzując i nie upiększając. Jednocześnie ukazuje dwór: „Życie na wsi szło niezmiernie regularnie, spokojnie, porządnie trybem jeszcze prastarym, uczciwie, poważnie, cicho, ale, że samymi starymi posiało się pierwiastkami, nowych nie przyjmując, powoli stygło i biedniało”². 

Stosunek autora do klas wyraża się przez to jakich form używa, np. o chłopach pisze serdecznie, a kiedy kpi, to kpi ze szlachty. Fragmenty dotyczące szlachty są pełne ironii i satyry: „Rogalowie mieli wcale nie inną zasadę i pojmowali sobie przeznaczenie i funkcję szlachty w sposób całkiem oryginalny, pewni naprzód, że szlachcica najświętszym obowiązkiem jest próżnowanie. Po wtóre, że szlachcic wszystko umie, choć się niczego nie uczy, i do wszystkiego jest zdolny, jako skoro przypieczętuje się starym klejnotem. Po trzecie, że nie ma dlań ani za wysokich stopni, ani wyżyn niedostępnych. Po czwarte, że obowiązkiem jego jest uczciwie i porządnie życia skosztować, a w żadną robotę nużącą,odbierającą siły i umysł wycieńczającą się nie wdawać. Po piąte, że wąsy nosić powinien.".

 

W tej powieści wyrazem chłopskiego buntu jest niewątpliwie Sachar, który ukochał sobie wolność i piękno. Ucieczka Sachara, jego niewola dworska i jego muzyczny bunt to niewątpliwie wyraz chłopskiego buntu.

Bibliografia:

1J.I. Kraszewski, Historia kołka w płocie, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1954, op. Z. Mitzner

2Tamże, s. 65

PS. Musiałam zrobić kilka zdjęć rycin, jakie pojawiają się w książce, bo są naprawdę bardzo ciekawe i mogą dać nam obraz tamtejszej poleskiej wsi.

***

Józef Ignacy Kraszewski

Historia kołka w płocie

Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza

Warszawa 1954

Liczba stron: 168

Moja ocena książki: Polska klasyka !!

Recenzja bierze udział w wyzwaniu: